پتاسیم یک ماده‌ی بسیار حیاتی برای رشد گیاهان محسوب می‌شود. پتاسیم از نظر میزان مصرف در جایگاه دوم بعد از ازت در میان انواع مختلف گیاهان قرار می‌گیرد. کمبود پتاسیم منجر به بیماری‌های بسیار زیادی از جمله پیری در گیاهان می‌شود. گیاهانی که دچار کمبود پتاسیم می‌شوند، لبه‌ی برگ‌هایشان به رنگ زرد یا قهوه‌ای درمی‌آید. در این مقاله، بیشتر با نقش پتاسیم و همچنین پیامدهای کمبود آن در گیاهان صحبت خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید.
پتاسیم چیست؟
همانطور که گفته شد، پتاسیم یکی از مهم‌ترین مواد برای رشد و تغذیه‌ی انواع مختلف گیاهان محسوب می‌شود. وجود پتاسیم منجر به مقاومت درختان و گیاهان مختلف می‌شود. به عبارت دیگر، پتاسیم باعث می‌شود تا گیاه در برابر بیماری‌ها، آفات و حتی گرما یا سرمای زیاد مقاوم شود. به همین دلیل است که باید همواره به خاک تزریق شود تا گیاه بتواند مقدار موردنیازش را از خاک جذب کند.
نکته‌ی مهم در مورد پتاسیم این است که میزان پتاسیم خاک به دلایل مختلفی کاهش پیدا می‌کند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، جذب توسط گیاهان و همچنین شستشو و فرسایش خاک محسوب می‌شود. در نتیجه، باید هر ساله به صورت کود به خاک تزریق شود.
مزایای پتاسیم برای گیاهان و درختان
پتاسیم یکی از مواد اصلی و حیاتی برای بقای گیاهان و درختان به شمار می‌رود. مزایای پتاسیم برای گیاهان بسیار زیاد است. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود عمل سنتز در انواع مختلف گیاهان
- ضخیم شدن دیواره‌های سلولی و افزایش مقاومت آن‌ها
- افزایش میزان قند در گیاهانی از قبیل نیشکر، درخت سیب یا چغندرقند
- جلوگیری از گوشتی و آبدار شدن برگ‌ها
- کاهش بیماری‌های مختلف در گیاهان و درختان
- فعال کردن آنزیم‌هایی که در بافت مریستمی گیاهان وجود دارند
- ایجاد نشاسته در میوه درختان
- انتقال کربوهیدرات به تمامی اندام‌های درخت و گیاهان
- افزایش قابل توجه میزان جذب ازت و ساخت پروتئین‌ها در گیاهان و درختان مختلف
- افزایش مقاومت گیاهان و درختان در برابر آفات و بیماری‌های ناشی از آن‌ها
- بهبود کیفیت میوه درختان، رنگ و طعم آن‌ها (میزان شیرین بودن میوه‌ها به میزان جذب پتاسیم توسط درخت یا گیاه بستگی دارد)
به طور کلی، پتاسیم منجر به تقویت گیاه یا درخت در برابر عوامل خارجی مختلف از جمله آفات و بیماری‌ها می‌شود و در نتیجه، میوه‌های باکیفیت‌تر و خوشمزه‌تری را تولید می‌کند.
علائم کمبود پتاسیم در گیاهان و درختان
کمبود پتاسیم منجر به بیماری‌ها و امراض مختلفی در گیاهان و درختان می‌شود. با این وجود، کمبود پتاسیم به صورت علائمی در گیاهان ظاهر می‌شود که می‌توانند بسیار هشداردهنده باشند. از جمله مهم‌ترین علائم کمبود این ماده‌ی حیاتی در گیاهان و درختان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تغییر در وضعیت برگ گیاهان و درختان
کمبود پتاسیم منجر به دولپه‌ای شدن برگ درختان و گیاهان می‌شود. علاوه بر این، لبه‌های برگ‌ها به رنگ زرد یا قهوه‌ای درمی‌آیند. این نوع برگ‌ها بیشتر در صیفی‌جات و بوته‌های خیار دیده می‌شوند. تغییر رنگ برگ‌ها از نوک برگ شروع شده و به تدریج به مرکز برگ می‌رسد و شبیه به خسارت شوری است. از سوی دیگر، کمبود این ماده باعث می‌شود تا برگ‌ها بدون نظم خاصی بر روی گیاه برویند به طوری که این آشفتگی بر روی گیاه کاملاً قابل تشخیص است.
تغییر در وضعیت ریشه‌ی گیاهان و درختان
کمبود این ماده بر روی ریشه گیاهان و درختان نیز تاثیر می‌گذارد. کم بودن پتاسیم منجر به نرم و له شدن ریشه گیاهان می‌شود. آسیب رسیدن به ریشه مانع از رشد گیاهان می‌شود. در نتیجه، گیاه به تدریج خشک می‌گردد. کمبود پتاسیم، ساقه‌ی گیاه را نیز خم می‌کند. از سوی دیگر، گیاه در معرض امراض و بیماری‌های مختلفی قرار می‌گیرد. تمامی این موارد باعث می‌شود تا پژمردگی گیاه تسریع پیدا کند.
جذب پتاسیم در گیاه به چه عواملی بستگی دارد؟
با توجه به اهمیت پتاسیم در فرآیند رشد گیاهان و درختان، باید به عوامل و فاکتورهای موثر در جذب پتاسیم توسط گیاه توجه بسیار زیادی شود. از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رطوبت خاک: عنصر پتاسیم در صورت حل شدن در آب راحت‌تر جذب گیاهان می‌شود. هر چه رطوبت خاک بیشتر باشد، جذب پتاسیم نیز بیشتر خواهد بود.
- هوادهی مناسب خاک و سطح اکسیژن: برای آن که گیاه بتواند بهتر تنفس کند و پتاسیم جذب شده را به اندام‌های مختلف گیاهان از جمله ساقه انتقال دهد، نیاز به هوادهی مناسب در خاک دارند. هوادهی مناسب در خاک باعث می‌شود تا اکسیژن راحت‌تر جذب خاک شود.
- دمای خاک: دمای خاک تاثیر بسیار زیادی در فرآیند فیزیولوژیکی و فعالیت ریشه گیاهان دارد. بهترین دمای خاک برای گیاهان بین 15 تا 27 درجه سانتی‌گراد است. جذب پتاسیم توسط گیاهان و درختان مختلف در دماهای پایین‌تر از این محدوده به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
تاثیر کمبود پتاسیم بر روی گیاهان و درختان
کمبود پتاسیم معمولاً بر روی pH خاک تاثیری ندارد. این کمبود معمولاً هنگامی به وجود می‌آید که عمل کوددهی به میزان قابل توجهی انجام نشده باشد. علاوه بر این، اگر کوددهی به موقع هم انجام نشود، منجر به کم شدن میزان پتاسیم خاک و در نتیجه، ظاهر شدن علائم و نشانه‌های آن در گیاهان و درختان می‌شود. اثرات پتاسیم زمانی بیشتر احساس می‌شود که میزان کلسیم، سدیم و منیزیم بر روی زمین بالا باشد. اثرات نامطلوب مربوط به کمبود پتاسیم در خاک را می‌توان با کوددهی به موقع و مناسب به طور قابل توجهی کاهش داد.
استفاده از کود پتاسیم
استفاده از کودهای پتاسیم یکی از بهترین روش برای جبران این کمبود در خاک می‌باشد. برخی از بهترین کودهای پتاسیم‌دار عبارتند از: کود 5 5 45، کود 15 5 30، کود 12 12 36. این کودها معمولاً با درصد 88 تولید و عرضه می‌شوند. علاوه بر این، کود پتاسیم مایع نیز در دسترس است که دارای مرغوبیت بسیار بالایی است و تاثیر بسیار زیادی بر روی بهبود کیفیت رشد گیاهان دارد.
سخن پایانی
رشد گیاه و مقاومت آن در برابر آفات و بیماری‌های مختلف ناشی از آن به عناصر مختلفی بستگی دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، پتاسیم است. پتاسیم برای رشد و تقویت انواع مختلف گیاهان و درختان بسیار اهمیت دارد. کمبود آن بر اندام‌های مختلف گیاهان و درختان از جمله برگ‌ها، ساقه و حتی ریشه تاثیر می‌گذارد و در نتیجه، مانع از رشد گیاه می‌شود.
یکی از بهترین روش‌ها برای تامین پتاسیم موردنیاز گیاهان و درختان، کودهای پتاسیمی است که انواع مختلفی از آن‌ها با کیفیت‌های قابل قبول در بازار در دسترس می‌باشند. استفاده‌ی به موقع و همچنین به میزان مناسب از این کودها، نقش حیاتی در رشد گیاهان و همچنین کیفیت میوه‌ی درختان دارد.
