آفات پسته بسیار متنوع هستند و آسیب و خسارت بسیار زیادی را به درختان پسته وارد می‌کنند. با توجه به تفاوت در ژنوم و بیولوژی این آفات، روش‌های مقابله و از بین بردن آن‌ها نیز با یکدیگر تفاوت دارند. امروزه، با توجه به پیشرفت‌های بسیار زیادی که در عرصه‌ی کشاورزی صورت گرفته است، روش‌های جدیدی جایگزین روش‌های قدیمی مقابله با آفات شده است. در این روش‌ها، تعادل زیست محیطی و همچنین مقاومت آفات و حشرات نیز در نظر گرفته می‌شوند.
به طور کلی، مبارزه با آفات پسته به دو روش عمومی و اختصاصی انجام می‌شود. منظور از روش‌های عمومی مبارزه با آفات، سمپاشی یا همان مبارزه شیمیایی با آفات و حشرات بدون در مدنظر قرار دادن نوع خاصی از آن‌هاست. روش اختصاصی برای از بین بردن چرخه‌ی زندگی نوع خاصی از آفت درختان پسته انجام می‌شود.
در ادامه، انواع مختلفی از آفات پسته را معرفی خواهیم کرد و همچنین روش‌های مقابله با آن‌ها را توضیح خواهیم داد. پس، با ما همراه باشید.
آفات عمومی درختان پسته
آفات عمومی درختان پسته بر اساس روش‌های مبارزه عمومی از بین می‌روند. به عبارت دیگر، از سموم شیمیایی برای از بین بردن این آفات خسارت‌زا استفاده می‌شود. فرآیند سمپاشی نیز به صورت فصلی و دوره‌ای انجام می‌شود. لازم به ذکر است که سمپاشی عمومی است و برای نوع خاصی از آفات نمی‌باشد.
از جمله مهم‌ترین آفات عمومی پسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شپشک واوی پسته که به آن شپشک سرشاخه و میوه پسته نیز گفته می‌شود.
- شپشک تنه درختان پسته
- کنه معمول پسته
- کنه‌های اریوفید پسته
- کاپنودیس یا سوسک ریشه پسته
آفات اختصاصی درختان پسته
یکی از مهم‌ترین آفات اختصاصی درختان پسته که خسارت‌های زیادی وارد می‌کنند، پسیل‌های معمولی یا شیره خشک هستند. دلیل نامگذاری این نوع آفت به عنوان شیره خشک، دفع ذراتی شبیه به شکر است و یکی از مهم‌ترین مشکلات باغداران در فصل پاییز و بهار به شمار می‌رود.
در اواسط ماه مهر و اواخر ماه اسفند می‌توان شاهد اوج به ترتیب پوره‌ها و حشرات کامل بود. حشرات و پوره‌ها، شیره‌ی درختان پسته را می‌مکند و دانه‌های متبلور شکرک مانندی را تولید می‌کنند که علاوه بر ضعیف کردن درختان پسته منجر به عدم تکامل اندام‌ها و همچنین پوکی شاخه‌ها و تنه می‌شوند. برخی از انواع پسته از قبیل پسته اکبری و پسته کله قوچی بیشتر از انواع دیگر پسته در معرض ابتلا به این نوع آفات هستند.
روش‌های مبارزه با آفت پسیل معمولی
همانطور که گفته شد، روش‌های مختلفی برای مبارزه با این نوع آفات وجود دارند. گام نخست در مبارزه با پسیل‌های معمولی، شناسایی ارقام درخت است. این نوع آفت در ارقامی که ریسک پایین ابتلا دارند، به عنوان آفات عمومی در نظر گرفته می‌شود و از سمپاشی شیمیایی برای از بین بردن آن استفاده می‌شود. این در حالی است که پسیل‌های معمولی در ارقامی که احتمال ابتلای بالایی دارند، در گروه آفات اختصاصی قرار می‌گیرند و باید به صورت تخصصی با آن‌ها مبارزه شود.
یکی از روش‌های معمولی مبارزه با این آفات، مبارزه تلفیقی است. همانطور که نامش پیداست، این روش ترکیبی از مبارزه بیولوژیکی، مکانیکی و شیمیایی است. مبارزه شیمیایی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های از بین بردن آفات پسته، به خصوص پسیل‌های معمولی، به شمار می‌رود.
مبارزه بیولوژیکی یکی از پرطرفدارترین روش‌های مبارزه است چراکه کمترین آسیب را به محیط زیست و همچنین چرخه‌ی زندگی سایر حشرات وارد می‌کند. در این روش، حشرات خاصی برای تغذیه از پسیل کامل و پوره‌ها در فصول اوج جمعیت این آفات به سمت درختان پسته فرستاده می‌شوند و تعادل در جمعیت پسیل‌ها به وجود می‌آید.
روش مبارزه مکانیکی نیز استفاده از چسب‌های زرد است که حشرات با چسبیدن به این تله‌های چسبی از بین می‌روند و جمعیت آن‌ها در باغ‌ها کنترل می‌شود.
مهم‌ترین آفات پسته و روش‌های مقابله با آن
از جمله مهم‌ترین آفات درختان پسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پروانه چوبخوار
پروانه چوبخوار یکی از آفات پسته به شمار می‌رود که در طول فصل بهار، جمعیت آن به بیشترین حد ممکن می‌رسد. پروانه چوبخوار هم به چوب درخت و هم میوه‌ی آن حمله می‌کند. در نتیجه، دالان‌ها و سوراخ‌های ریز و درشتی روی تنه درختان ایجاد می‌شود. این آفت منجر به ریزش میوه‌ها، خشک شدن دانه‌ها و همچنین کاهش رشد درخت پسته می‌شود.
مبارزه شیمیایی یکی از بهترین روش‌های مبارزه با این آفات پسته به شمار می‌رود. با این وجود، به دلیل تراکم جمعیت بالای این آفت‌ها، سمپاشی همیشه موثر نیست. از جمله بهترین سموم برای از بین بردن این آفات می‌توان به اتیون، زولان و اندوسولفان اشاره کرد.
سن‌های زیان‌آور پسته
خانواده‌ی آفات سن‌های زیان‌آور از جمله سن‌های بدبو، سن‌های گیاهی و سن‌های بذرخوار، خسارت‌های بسیار زیادی را بر درختان پسته وارد می‌کنند. سن‌های زیان‌آور پسته منجر به ریزش و سیاه شدن میوه‌ها می‌شوند و همچنین، دانه‌های داخل میوه‌ها را پوک می‌کنند. معمولاً از مبارزه مکانیکی و مبارزه شیمیایی برای از بین بردن آن‌ها استفاده می‌شود.
از جمله مهم‌ترین سن‌های زیان‌آور پسته می‌توان به سن سبز با لکه سفید، سن سبز یک‌دست، سن قهوه‌ای و سن قرمز اشاره کرد. سن‌ها در فصل زمستان در زیر بوته‌ی گیاهان مختلف یا در پناهگاه‌هایی در ارتفاعات زندگی می‌کنند. در اوایل فصل بهار (فروردین ماه) است که این حشرات از پناهگاه‌های خود خارج شده و بر روی میزبان‌های وحشی تازه‌ای از قبیل اسپند شروع به تخم‌ریزی و تغذیه می‌کنند.
سن‌ها معمولاً به دلایل مختلفی از قبیل شرایط نامساعد آب و هوایی، از بین رفتن میزبانان وحشی و افزایش جمعیت، به باغ‌های پسته حمله می‌کنند. این آفات پسته ابتدا از علف‌های هرز اطراف باغ‌ها تغذیه و بعد از مدتی به میوه‌ی پسته حمله می‌کنند.
خسارات ناشی از سن‌های زیان‌آور
همانطور که گفته شد، سن‌ها از ابتدای مرحله‌ی تشکیل میوه تا سخت شدن پوست پسته از آن تغذیه می‌کنند و باعث سیاه شدن پسته در مدت زمان کوتاهی می‌شوند. این میوه‌های صدمه دیده خیلی سریع خشک می‌شوند و از روی درخت بر زمین می‌افتند. اثر تغذیه سن‌های زیان‌آور از میوه درخت پسته به صورت شیره گیاهی خارج شده از پوست سبز میوه و شبکه تور مانند سفید رنگ درون آن کاملاً مشخص است.
اکثر سن‌های زیان‌آور شسته متعلق به خانواده‌ی بزرگ Pentatomidae (سن‌های بدبو) و Lygeidae (سن‌های بذرخوار) هستند. این دو گروه از سن‌ها، خسارت بسیار زیادی به باغ‌های پسته از ابتدای مرحله‌ی تشکیل میوه تا رسیدن کامل پسته وارد می‌کنند. تغذیه سن‌ها از میوه‌های رسیده درخت پسته منجر به سیاه شدن آن‌ها می‌شود. میوه‌هایی که محل تغذیه این آفات بوده‌اند، در مدت زمان بسیار کمی سیاه می‌شوند و سن‌ها از شیره‌ی درونی آن‌ها تغذیه می‌کنند. اگر خسارات ناشی از سن‌ها در مرحله‌ی سخت شدن پوسته استخوانی میوه وارد شود، لکه‌های قهوه‌ای رنگی روی مغز میوه دیده می‌شوند.
در صورت وارد شدن خسارت ناشی از این آفات در مرحله‌ی بین سخت شدن پوسته استخوانی و مغزبندی میوه انجام شود، لکه‌های قهوه‌ای رنگی روی پوست سبز زنگ پسته پدید می‌آیند که نشان‌دهنده‌ی محل تغذیه سن‌ها هستند. همچنین، تغذیه سن‌ها از مغز میوه نیز منجر به تشکیل لکه‌های نکروز فرورفته‌ی قهوه‌ای رنگی روی مغز میوه پسته می‌شو. علاوه بر این، سن‌های زیان‌آور قادر به انتقال قارچ Nematospora coryli در مرحله‌ی مغزبندی پسته هستند که منجر به ایجاد بیماری به نام استيگماتو ميكوزيس یا ماسوی پسته در درختان پسته می‌شود.
سوسک شاخک بلند و پروانه میوه‌خوار
سوسک شاخک بلند و پروانه میوه‌خوار از جمله آفات پسته است که میوه‌ی درخت پسته را هدف قرار می‌دهد و باعث ریزش و سیاه شدن آن‌ها می‌شود. روش مبارزه شیمیایی نیز از جمله موثرترین روش‌ها برای از بین بردن سوسک شاخک بلند و پروانه میوه‌خوار به شمار می‌رود. معمولاً از سم لاروین برای این از بین بردن این نوع از آفات پسته استفاده می‌شود.
زنجره پسته
زنجره پسته یکی دیگر از مهم‌ترین آفات پسته به شمار می‌رود. اوج تراکم این آفت در فصل بهار است. زنجره پسته از جوانه گیاه تغذیه می‌کند و آن را به صورت قطره ترشح کرده و باعث آلوده کردن سایر مناطق نیز می‌شود.
از روش‌های شیمیایی و سمومی از قبیل فوزالون و اندوسولفان برای از بین بردن آفات درختان پسته استفاده می‌شود. استفاده از کارت‌های چسبنده زرد رنگ نیز بسیار موثر می‌باشد. از این چسب‌ها در اواسط فروردین ماه و اوایل اردیبهشت استفاده می‌شود.
سوسک شاخک بلند قرمز
سوسک شاخک بلند قرمز از دیگر آفات پسته است که از شاخه‌های درختان پسته تغذیه می‌کند و منجر به پوک و ضعیف شدن شاخه‌های درختان می‌گردد. در نتیجه، رشد درخت در سال‌های بعدی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
نخستین کار برای مبارزه با این نوع آفات، پیشگیری است که به معنای کودهی می‌باشد. بعد از آن باید شاخه‌های آلوده هرس شوند و از بین بروند. مبارزه‌ی شیمیایی نیز از دیگر روش‌های کنترل جمعیت سوسک شاخک بلند قرمز به شمار می‌رود.
زنبور مغزخوار سیاه
این نوع آفات در واقع مغز پسته را هدف قرار می‌دهد و خسارت‌های سالانه‌ای را به باغداران وارد می‌کند. تراکم جمعیت آن‌ها در فصل بهار است. مبارزه با زنبور مغزخوار سیاه به روش سمپاشی با سموم مختلف انجام می‌شود.
پروانه برگخوار سفید
پروانه برگخوار سیاه از جمله رایج‌ترین آفات پسته به شمار می‌رود که به برگ درختان می‌چسبد و از آن‌ها تغذیه می‌کند. تنها روش مبارزه با این نوع آفات، سمپاشی در فصول تراکم لارو پروانه‌هاست.
